Irun, 2025eko otsailaren 25a. Klima-aldaketaren eta muturreko fenomeno meteorologikoen ugaritzearen testuinguru globalean, Txingudiko Zerbitzuak-ek ingurumen-arriskuen kudeaketarekiko duen konpromisoa sendotu du, Bidasoa Behereko Hiri Drainatze Jasangarriaren Plan Zuzentzailearen bidez. Plan estrategiko honek uholdeen mehatxuari aurre egiteko irtenbide integral eta koordinatuak eskaintzen ditu, haien eragina arindu eta eskualdearen erresilientzia indartzea helburu duelarik.
Klima-aldaketari aurre egiteko plan estrategikoa
Plan honen helburu nagusia da Irungo eta Hondarribiko saneamendu- eta drainatze-sarearen funtzionamenduaren modelizazioa eta diagnostikoa hobetzea, euri-uren kudeaketa optimizatuz eta hiri-uholdeak izateko arriskua murriztuz. Horrez gain, eskualdeko uholdeen arazoari buruzko informazio guztia dokumentu bakar batean zentralizatzen du, erabakiak hartzea errazteko.
Txingudiko Zerbitzuen zuzendari nagusi Leire Zubiturrek azaldu duenez, “arazo kritikoenak identifikatu dira eta irtenbideak proposatu dira azpiegitura giltzarrietan oinarrituta, hala nola euria metatzeko biltegiak, euri- eta hondakin-urentzako hodi bereiziak eta hobekuntza teknologikoak dituzten ponpaketa-estazioak”. “Muturreko fenomeno meteorologikoak ugarituz joan daitezke klima-aldaketaren ondorioz, eta, horregatik, ezinbestekoa da Hiri Drainatze Jasangarriaren Plan hau izatea arriskua murrizteko eta etorkizuneko krisiei aurre egiteko gaitasuna sendotzeko”, nabarmendu du Zubiturrek.
Txingudiko Zerbitzuen gerente Leire Zubiturrek azaldu duenez, “arazo kritikoenak identifikatu dira, eta irtenbideak proposatu funtsezko azpiegituren bitartez; hala nola euri-urak metatzeko biltegiak, euri- eta hondakin-urentzako hodi bereiziak eta hobekuntza teknologikoak dituzten ponpaketa-estazioak”. Zubiturrek nabarmendu duenez, “muturreko fenomeno meteorologikoak ugarituz joan daitezke klima-aldaketaren ondorioz, eta, horregatik, ezinbestekoa da Hiri Drainatze Jasangarriaren Plan hau izatea, arriskua murrizteko ez ezik, etorkizuneko krisiei aurre egiteko gaitasuna sendotzeko ere”.
Planaren onarpena mugarri den arren, urteetako lan gogorraren eta hainbat administrazioren arteko lankidetzaren emaitza da. Zubiturrek gogorarazi duenez, “aspalditik ari gara lanean uholdeak gutxitzeko irtenbideak bilatzen. Plan hau beste urrats bat da duela urte batzuk hasitako bidean, gainontzeko administrazioekin eta herritarrekin lankidetzan. Gainera, Garapen Jasangarrirako Helburuekin (GJH) eta ekonomia zirkularraren printzipioekin bat dator”.
2020an ur-azpiegiturak eguneratzeko egindako azken ikerketan oinarrituta, plan honek uholdeen kudeaketari buruzko informazio guztia biltzen du eta erronka honi aurre egiteko beharrezko inbertsioak definitzen ditu. “Funtsezko tresna da 2025 eta 2034 urteen artean gauzatuko diren inbertsioen plangintza egiteko, Bidasoa eskualdeko uholdeen arriskua minimizatzeko helburuarekin”, gehitu du Zubiturrek.
Plana bost fasetan garatu da:
- Eredu hidrologiko eta hidraulikoaren sorrera, hirian eta ingurune naturalean urak nola zirkulatzen duen ulertzeko. Mapetan eta erregistroetan falta diren datuak ere identifikatu dira, eta euri historikoak eta maila- eta emari-neurgailuak aztertu dira.
- Sarearen funtzionamenduaren diagnostikoa. Euriteek eta mareek eragindako uholdeak aztertu dira, bai eta sareak gainezka egiten duen eremuak eta horrek sortzen dituen arazoak ere.
- Hiri-hazkundearen analisia, etorkizunean hirigintza-garapenak drainatze-sistemari nola eragin diezaiokeen aurreikusteko.
- Sarearen konponbideak definitzea, hobekuntza-lanak, emarien erregulazio-neurriak eta larrialdi-egoeren analisia barne hartuta.
- Inbertsioen plangintza, hobekuntzak modu mailakatuan eta eraginkorrean gauzatzeko.
Erakundeen arteko koordinazioa kudeaketa eraginkorrerako
Klima-aldaketaren ondorioz, uholdeak gero eta maizago gertatzen ari dira, eta jatorri desberdina izan dezakete; itsasertzeko uholdeak (mareen eta ekaitzen ondorioz), ibaien uholdeak (ibaien gainezkapenaren ondorioz) eta euri-uholdeak (eurite bortitzen ondorioz).
“Uholde mota bakoitza erakunde eta administrazio ezberdinen esku dago: itsasertzeko uholdeak Kosta Zerbitzuek kudeatzen dituzte, ibaien uholdeak Konfederazio Hidrografikoak eta Uraren Euskal Agentziak, eta tokiko euri-uholdeak Txingudiko Zerbitzuakek”, azaldu du Zubiturrek. “Elkarrekin koordinatuta lan egiten dugu, estrategia-plangintza baten baitan, hala nola Plan Hidrologikoaren eta Uholde Arriskuen Minimizazio Planaren bidez, eskualdean gerta daitezkeen uholdeak prebenitu eta haien aurrean izan genezakeen erantzuna hobetzeko”, azpimarratu du.
Eskualdeko estolderia-sistemaren kudeaketaren arduradun gisa, Txingudiko Zerbitzuak-ek hondakin-urak behar bezala drainatu eta tratatzen direla bermatzen du. Horretarako, estolderia-sarea mantendu eta garbitzen da, azpiegitura berriak planifikatu eta eraiki, ingurumen-araudia betetzeko isurketak kudeatu eta hondakin-uren sarea eta araztegiak handitu eta hobetu.
Uholde-arriskua murrizteko inbertsioak
Txingudiko Zerbitzuak-ek dagoeneko hainbat hobekuntza egin ditu estolderia-sarean, kolektore berriak instalatuz eta lehendik dauden azpiegiturak berrituz. Etorkizunari begira, 2025etik aurrera gauzatuko diren inbertsio berriak aurreikusi dira, uraren kudeaketa eraginkorragoa eta jasangarriagoa bermatzeko:
- Euri-ur biltegiak eraikitzea, euri-jasa handietan ur soberakinak biltegiratzeko eta kudeatzeko:
- Gal
- Amute
- Alameda
- San Pablo
- Sare bereizlea zabaltzea, sare unitarioaren karga arintzeko eta uholdeak maiz gertatzen diren auzoetan isurketak ekiditeko.
- Ponpaketa-estazioak eta gainezkabideak modernizatzea, haien gaitasuna eta efizientzia hobetzeko.
- Arrisku-eremuetan azpiegitura hidraulikoak indartzea, Irungo eta Hondarribiko puntu zaurgarrienetan neurri espezifikoak ezarriz.
Proiektu horiei esker, euri-jasetan ura modu eraginkorrean kudeatuko da, eta nabarmen murriztuko dira hiriguneetako gainezkatzeak. Lanen aurrekontua 34 milioi eurokoa da, eta finantzaketaren zati bat udalaz gaindiko ekarpenen eta Europako funtsen bidez lortuko da.
Normala da azken hilabeteetan euriteek beste lurralde batzuetan eragindako kalteak ikusita eskualdeko bizilagunak kezkatuta egotea. Hala ere, Irungo alkate Cristina Labordak nabarmendu du erantzuna argia dela: plangintza, inbertsioa eta ekintza, betiere helburu berarekin: Irun eta Hondarribia leku seguru eta erresiliente bihurtzea.
Bestalde, Igor Enparan Hondarribiko alkateak azpimarratu du Plan Zuzentzaile honen helburua ez dela soilik uholde-arriskua murriztea, baizik eta klima-aldaketaren aurrean eskualdearen erresilientzia indartzea. Haren hitzetan, "Bidasoa Behereko Hiri Drainatze Jasangarriaren Plan Zuzentzailea funtsezko tresna da klima-aldaketari aurrea hartzeko eta saneamendu-sistema eraginkorra bermatzeko".
Ekimen honen bidez, Irunek eta Hondarribiak aurrerapauso handia ematen dute euri-jasen aurkako babes-sisteman, herritarren segurtasuna indartuz eta hiri-garapen erresiliente eta jasangarria bermatuz. Txingudiko Zerbitzuak-ek uraren kudeaketa arduratsuarekin eta etorkizun seguruago zein jasangarriago baterako plangintza estrategikoarekin duen konpromisoa berretsi du.